حضور در مساجد ،  ٢۵٩  _ سلسله مباحث شرح صحیفه سجادیه  : شنبه شب ها _ مسجد شامخی _ جلسه هفتم  : ١٧ / ۶ / ١۴٠٣

امام جمعه کاشان  : اعمال ما تا ابدیت همراه ما هستند

حجت الاسلام سید سعید حسینی در هفتمین جلسه مباحث شرح صحیفه سجادیه ضمن تسلیت به مناسبت شهدای هفده شهریور اظهار داشت : در جلسه قبل گفتیم ،خداوند ، برای تمام موجودات دارای روح ، رزق قرار داده است ، سهم کسی را که فراوان داده ، احدی نمی‌تواند بکاهد و کم کند ؛ و نصیب کسی از آنان را که کاسته ، هیچ‌کس نمی‌تواند بیافزاید . این قدرت خداوند در تدبیر امور است . و این رزق اعم از رزق مادی است و هم رزق معنوی . برای رزق معنوی دو قرینه آوردیم ، قرینه اول این بود که ، فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسَانُ إِلَىٰ طَعَامِهِ ». این یک رزق است . اما این روایت را هم داریم ، که امام باقر ع فرمودند.، منظور از غذا« در این آیه‎: فَلْیَنظُرِ الْإِنسَانُ إِلَی طَعَامِهِ ، منظور از غذا چیست » ؟  علم و معرفت است ، که باید ببیند از چه کسی آن را فرا می‌گیرد . قرینه دوم ، آیه ۶۵ سوره یوسف بود که قران می فرماید « وَلَمَّا فَتَحُوا مَتَاعَهُمْ وَجَدُوا بِضَاعَتَهُمْ رُدَّتْ إِلَيْهِمْ ۖ قَالُوا يَا أَبَانَا مَا نَبْغِي ۖ هَٰذِهِ بِضَاعَتُنَا رُدَّتْ إِلَيْنَا ۖ وَنَمِيرُ أَهْلَنَا وَنَحْفَظُ أَخَانَا وَنَزْدَادُ كَيْلَ بَعِيرٍ ۖ ذَٰلِكَ كَيْلٌ يَسِيرٌ » ذیل این آیه و در رابطه با « وَنَمِيرُ أَهْلَنَا » سوال شده است که چرا به علی ع ، امیرالمومنین می گویند ؟ امام فرمود ، به این دلیل که ، آذوقه علمی تمام مردم دنیا با امیرالمومنین ع است و بعد به این عبارت از ایه ۶۵ سوره یوسف « وَنَمِيرُ أَهْلَنَا » استشهاد نمودند . ضمنا امیرالمومنین ع هم با تمام عظمتش « أنَا مَدینَهُ العِلمِ وعَلِیٌّ بابُها فَمَن أرادَ العِلمَ فَلیَأتِ البابَ »  .

امام جمعه کاشان گفت  : امشب این عبارت از دعای اول صحیفه را شرح می دهیم « ثُمَّ ضَرَبَ لَهُ فِي الْحَيَاةِ أَجَلًا مَوْقُوتاً ، وَ نَصَبَ لَهُ أَمَداً مَحْدُوداً ، يَتَخَطَّأُ إِلَيْهِ بِأَيَّامِ عُمُرِهِ ، وَ يَرْهَقُهُ بِأَعْوَامِ دَهْرِهِ ، حَتَّى إِذَا بَلَغَ أَقْصَى أَثَرِهِ ، وَ اسْتَوْعَبَ حِسَابَ عُمُرِهِ ، قَبَضَهُ إِلَى مَا نَدَبَهُ إِلَيْهِ مِنْ مَوْفُورِ ثَوَابِهِ ، أَوْ مَحْذُورِ عِقَابِهِ (  لِيَجْزِيَ الَّذِينَ أَسَاوا بِمَا عَمِلوا وَ يَجْزِيَ الَّذِين أَحسَنُوا بِالْحُسْنَي ، سوره انبیاء ،) عَدْلًا مِنْهُ ، تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُهُ ، وَ تَظاَهَرَتْ آلَاؤُهُ ، لَا يُسْأَلُ عَمَّا يَفْعَلُ وَ هُمْ يُسْأَلُونَ  » خداوند برای همه موجودات ذی روح اَجَل و مهلت قرار داد ، آن اَمَل محدود است ، هیچ کس عمر ابدی ندارد ، هر دقیقه ، ساعت ، هفته و سال که می گذرد ، محدوده عمر کم می شود و با گذشت ایام به اتمام می رسد ، وقتی به نهایت رسید و حساب عمر انسان پُر شد ، خداوند روح را می گیرد ، بسوی همان چیزی که خودِ شخص فراهم کرده است . یا انسان سراغ ثواب هایی که فراهم کرده است می رود یا بسوی عقاب هایی که فراهم کرده می رود ، تا بدکاران جزای بدی های خودشان را ببینند و نیکوکاران پاداش احسن و بهترین را ببینند . این عدالت خداوند است ، نعمت های خداوند آشکار است و اسماء الهی مقدس است . از کارهای خدا سوال نمی شود اما از دیگران سوال می شود . ابتدا این جمله  « از کارهای خدا سوال نمی شود اما از دیگران سوال می شود » را توضیح بدهم . علامه در جلد چهارده المیزان صفحه ٢۶٨ برای ، « هُمْ يُسْأَلُونَ ، از چه کسانی سوال می شود  » سه نظریه فرموده است  :

١ _ آلهه و خدایان دروغین در مقابل خداوند . از خدایان دروغین سوال می شود

٢ _ از مردم سوال می شود . سوال می شود که چرا این کارها و اعمال را انجام دادید

٣ _ هم  از مردم و خدایان دروغین .

 چرا از خدا سوال نمی شود ؟ علامه ره چند علت گفته است که یک مورد را عرض می کنم . می فرماید ، وقتی از یک نفر سوال می کنند چرا این کار را کردی ، مصلحت و ترجیج این کار چه بوده که انجام داده ای ، دنبال چرایی ان رفتار و کار هستند ، اما از خداوند سوال نمی کنیم چون حکیم علی الاطلاق است . یعنی کارهای خدا از حکمت عالی اعلی برخوردار است ، لذا از کارهای خدا سوال نمی شود .

وی در رابطه با اَجَل گفت  : امام باقر ع ذیل آیه دو سوره انعام  « هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ طِينٍ ثُمَّ قَضَىٰ أَجَلًا ۖ وَأَجَلٌ مُسَمًّى » می فرمایند ، ما دو نوع اجل داریم ، اجل مُسمّی و اجل مشروط . اجل مُسمّی ، معین و حتمی ، اجل مشروط ، قابل کم و زیاد شدن است . در قران دو لوح داریم ، یکی لوحِ محفوظ و دیگری لوحِ محو و اثبات است ، لوح محو اثبات همان اجل مشروط است .


مثلا برای خانم یا آقایی محدوده عمری را مشخص کرده اند ، هفتاد یا هشتاد سال ، اما اهل بیت به ما یاد داده اند که بعضی کارها اجل را به تاخیر می اندازد ، نیکی به پدر و مادر بسیار موثر است ، اجل انسان را تاخیر می اندازد و عمر را طولانی می کند . ما در دنیا زنده باشیم و ذکر الّله اَکبر و یا ذکر ، لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ و یا ذکر صلوات را بفرستیم ارزش دارد . اما آن لوحی که آخرین تغییرات در ان امده است  « نیکی ها که عمر را زیاد می کند و ظلم عمر را کم می کند در لوح آمده است » لوح محفوظ است ، و این همان اجل مُسمّی و معین است .

امام جمعه کاشان گفت  : نکته مهم این است که چکار کنیم تا ابدیت ما تضمین باشد ؟ هم سَکرات موت و جان دادن برای ما آسان باشد و هم برزخ ما نورانی باشد ؟ شیخ عباس قمی در کتاب منازل الاخره می فرماید ، اگر می خواهیم سکرات موت  « سختی های جان دادن » برای ما آسان شود ، روش هایی دارد  :

١ _ خواندن نماز اول وقت  : ، نماز اول وقت ، قبض روح انسان را اسان می کند . نماز اول وقت بسیار خاصیت دارد . توضیح نماز اول وقت این است ، در شب معراج ، خداوند بسیاری از حوادث و آیات الهی  را به او نشان داد ، یکی از انها این بود که ، حضرت ملک الموت را دید که در جلو ایشان ، تابلو بزرگ و نورانی بود که ملک الموت دقیق به او نگاه می کرد . عزرائیل گفت موقع نماز به خانه همه مو منین سر می زنم که ببینم ایا نماز می خواند یا نه و اگر نماز بخوانند ، من موقع جدا شدن روح از بدن ، سه قول به شخصی که مواظبت از نماز می کند می د هم : _  موقع احتضار شیطان را از او دور می کنم _ جان او را راحت می گیرم _ شهادتین را به او تلقین می کنم .

٢ _  خواندن « رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَ هَبْ لَنَا مِنْ لَدُنكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنتَ الْوَهَّابُ » در قنوت نماز . خدایا دل های ما را بعد از هدایت ، منحرف نکن . روایت داریم ، مداومت و خواندن این دعا در قنوت و غیر قنوت مفید است

٣ _ عقاید خود را نزد امام زمان ع و یا سایر ائمه به امانت بگذاریم . در محضر ائمه که رفتیم ، شهادتین را بگوئیم ، دوازده امام را بگوئیم ، بگوئیم ، وَ أَنَّ الْمَوْتَ حَقٌّ وَ سُؤالَ مُنْکَر وَ نَکير فِي الْقَبْرِ حَقٌّ وَ الْبَعْثَ حَقٌّ وَ النُّشُورَ حَقٌّ وَ الصِّراطَ حَقٌّ وَ الْميزانَ  حَقٌّ وَ أَنَّ الْجَنَّةَ حَقٌّ وَ النارَ حَقٌّ ، مرگ حق است ، سوال نکیر و منکر حق است ، بهشت و جهنم حق است ... . این ها را به امام عرضه کنیم و بگوئیم در موقعی که به ان نیاز داریم به ما برگردانند . و این محتواها در دعای عدیله و زیارت ال یس امده است ، در حرم امام رضا ع که رفتیم ، آل یس را بخوانیم ، که این خوبی را دارد که عقاید خودمان را هم به امام زمان ع و هم به امام رضا ع سپرده ایم  

۴ _ ما باید برای ، شبِ اول قبر ، تلاش کنیم ، ایماننمان راسخ باشد . قران در آیه ٢٧ سوره ابراهیم می فرماید « يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ ۖ وَيُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِينَ ۚ وَيَفْعَلُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ » خداوند زبان مومنین را ثابت نگه می دارد تا بتوانند جواب بدهند . ذیل این ایه ، امام صادق ع می فرمایند  : وقتی انسان را داخل قبر می گذارند ، دو فرشته در راست و چپ و شیطان هم روبروی او قرار می گیرد ، و فرشتگان سوال می کنند ، برای مردی که در میان شما بود چه می گوئید ؟ منظور از مرد ، پیامبر ص است ، و مومن به رسالت او شهادت می دهد  . فرشته ها به او می گویند آرام بگیر ، قبر او فراخ می شود به اندازه ای که چشم کار می کند . همین سوال را از کافر هم می پرسند ، او را هول و هراس شدیدی او را می گیرد و چنان قبر او تنگ می شود که مغز سرش از بین گوشت و ناخنش خارج می شود . این برای نتانیاهوخبیث ، بایدن و ترامپ و ظالمان به اهل بیت است  ، کسانی که عالماً و عامداً قران را زیر پا می گذارند . باز ذیل این آیه علی ع می فرماید  : روز آخر عمر انسان ، سه چیز در مقابل او مجسم می شود ، ١ _ ثروتش ٢ _ فرزندانش ٣ _ اعمالش . این شخص به اموالش می گوید ، این همه اموال پس انداز کردم ، چه می توانم با خود ببرم ، مال می گوید ، کفن ، به فرزندان می گوید تا کجا با من هستید ؟ انها می گویند ، تا موقع گذاشتن تو در قبر ، فرزندانی که متدین تر هستند ، تلقین دو و سوم را هم می خوانند . از اعمال سوال می کند ؟ اعمال می گویند ، تا ابدیت با تو هستیم . مومن وقتی وارد قبر می شود ، اعمال مانند زیباترین و خوشبو ترین انسان وارد قبر می شود و می گویند ، نترس ، ما تمثل اعمال خودت هستیم . شما نمازت را می خواندی ، خمس و زکات را پرداخت کردی ، چشمت را مواظبت نمودی ، اخلاقت خوب بود و...  و مهمتر از همه ولایت محمد و ال محمد است .

این ها مجموعه دین است که باید رعایت کنیم . نمی شود یک واجب را رعایت کنیم و یکی را انجام نمی دهم . امام صادق ع می فرمایند ،   هنگامی که جنازه مومن را در میان قبر می گذارند ، شش صورت زیبا با او وارد قبر می گردند ، یکی از آنها در جانب راست او می ایستد و دیگری در در جانب چپ او می ایستد و سومی در روبروی صورت چهارمی درپشت سر او و پنجمی در کنار پای او می ایستد و یکی از آنها ششمی که از همه زیباتر است در بالای سر او می ایستد...و به این ترتیب از صاحبشان پاسداری می کنند . آنکه از همه زیباتر است از پنج صورت دیگر می پرسد ، شما کیستید ، خدا به شما جزای خیر دهد ؟ آنکه در جانب راست میت قرار دارد می گوید ، من نماز هستم .آنکه در جانب چپ او می باشد می گوید : من زکات هستم آن که در روبروی او هست ، می گوید ، من روزه هستم .آن که در پشت او ایستاده است می گوید : من حج و عمره هستم ، آن که در کنار پایش ایستاده می گوید : من نیکی های او هستم که به برادران دینی خود نمود ، سپس آن پنج صورت ، از آن صورت نورانی تر از همه ، می پرسند : تو کیستی که از همه ما زیباتر و خوشبو ترهستی ؟ او در پاسخ می گوید : من ولایت آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم هستم . نمی شود واجبات را انجام داد و مثلا خمس را ندهیم در روایت داریم شخصی به امام رضا ع نامه نوشت و گفت ، چرا خمس بدهیم ؟ امام فرمود ، چرا شما خود را از دعای ما محروم می کنید . در لحظه ای که خمس می دهید برای شما دعا می کنیم . در رابطه با پرداخت زکات ، آیه قران داریم .  « خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ » زکات را که گرفتی دعا کن برای پرداخت کننده

وی در بیان نکته پایانی گفت  : سوره قارعه را در نظر بیاورید  ، « بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ ، الْقَارِعَةُ  ، مَا الْقَارِعَةُ ، چیست کوبنده ، وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْقَارِعَةُ  ، و تو چه دانی که کوبنده چیست ، يَوْمَ يَكُونُ النَّاسُ كَالْفَرَاشِ الْمَبْثُوثِ  ، روزی که مردم چون پروانه پراکنده گردند  ، وَتَكُونُ الْجِبَالُ كَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ ، و کوه‌ها مانند پشم زده‌شده و حلاجی شود ، فَأَمَّا مَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ  ، اما هر که کارنامه اعمالشان سنگین برآید ، فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَاضِيَةٍ ، پس وی در زندگی خوشی از برزخ تا پایان قیامت خواهد بود ، وَأَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ  ، و اما هر که کارنامه اعمالشان سبک بر آید  ، فَأُمُّهُ هَاوِيَةٌ ، پس جایش هاویه باشد ، وَمَا أَدْرَاكَ مَا هِيَهْ  ، و تو چه دانی که آن چیست  ، نَارٌ حَامِيَةٌ ، آتشی است‌ سوزنده  » . چکار کنیم. که کارنامه اعمال ما سنگین باشد .

١ _ در اولین قدم باید اصول دین ما کامل باشد . ذکر صلوات کارنامه اعمال ما را سنگین می کند . ایت الله بهجت می فرمایند ، در صلوات اصول دین ما گنجانده شده است. وقتی می گوئیم :  وقتی می گوئیم  « اللّهم » یعنی خدایا من تو را قبول دارم با همه اسماء تو و یکی از اسما عادل است پس توحید و عدل را قبول داریم  و یا وقتی می گوئیم « صَلّ » یعنی پاداش بده ، یعنی نظام پاداش و کیفر را قبول دارم و این یعنی معاد را قبول دارم ، بهشت و جهنم حق است . و وقتی نام پیامبر ص می گوئیم  « علی محمد » یعنی نبوت را قبول داریم و وقتی می گوئیم  « آل محمد » یعنی امامت را قبول داریم .

٢ _ خوش اخلاقی . خوش اخلاقی کارنامه انسان را سنگین می کند . با خانواده و در محل کار خوش اخلاق باشیم . خوش اخلاقی ، مانند نسیم پائیزی که برگ درختان را می ریزد ، گناهان را می ریزد . همین لبخند و مصافحه ای که می کنیم . وی گفت ، روزی پیامبرخدا  ص با شخصی ملاقات کرد و دستش را دراز کرد تا با او مصافحه کند . آن شخص دستش را کشید . رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود :  دستم را به سوی تو دراز می کنم و تو دستت را می کشی؟ او در جواب گفت : من دوست دارم ولی چه کنم که جُنب هستم . پیامبر فرمود :
 « أَ مَا تَعْلَمُ أَنَّ الْمُسْلِمَینِ إِذَا الْتَقَیا فَتَصَافَحَا تَحَاتَّتْ ذُنُوبُهُمَا کمَا یتَحَاتُّ وَرَقُ الشَّجَرِ »  آیا نمی دانی وقتی دو مسلمان ملاقات و مصافحه کنند ، همانگونه که برگ درخت می ریزد ، گناهان آن دو می ریزد . پیامبر ص حتی با این که او جنب بود ، به او گفت ، وظیفه این بود که دست بدهی . این ادب اسلامی است . خداوند ارحم الراحمین است . وی گفت  : ابوی من شاگرد فلسفه ایت الله جوادی آملی بود ، روزی با مرحوم ابوی خدمت ایشان رفتیم ، ابوی به ایت الله جوادی املی گفت ، برای برزخ و آخرت من دعا کنید ، ایت الله جوادی آملی فرمودند ، حاج  آقای حسینی ، باور کن خدا ، از خودت ، نسبت به تو مهر بان تر است . اهل بیت ما را تنها نمی گذارند ، اما از ما انتظار تقوا دارند .