تاریخ خبر:۱۴۰۳ چهارشنبه ۲۳ آبان
شرح خطبه اول نهج البلاغه _ جلسه سی ام _ ٢١ / ٨ / ١۴٠٣ _ دانشگاه علوم پزشکی
امام جمعه کاشان : ذکر و نماز می تواند ما را به مقام اطمینان برساند
امام جمعه کاشان : امام صادق ع می فرماید « ما ضَعُفَ بَدَنٌ عمّا قَوِيَت علَيهِ النِّيَّةُ » هيچ بدنى در انجام آنچه نيّتِ بر آن قوى باشد ، ناتوان نيست . یک مصداق این طیّ الارض است . انسان به جایی می رسد ، كه روح بی نیاز از بدن می شود .
شرح خطبه اول نهج البلاغه _ جلسه سی ام _ ٢١ / ٨ / ١۴٠٣ _ دانشگاه علوم پزشکی
امام جمعه کاشان : ذکر و نماز می تواند ما را به مقام اطمینان برساند
حجت الاسلام سید سعید حسینی در جمع اساتید و اعضاء هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی در ادامه شرح خطبه اول نهج البلاغه اظهار داشت : در جلسه قبل خلقت انسان را بیان کردیم ، خداوند به زمین اعلام نمود که از خاک تو می خواهم انسان را خلق کنم ، مخلوقی را که بعضی اطاعت می کنند و بعضی عاصی و گناه کار هستند ، زمین لرزید و از خداوند طلب عفو کرد ، و درخواست کرد که از او بر ندارند که موجودی خلق شود که معصیت کار است . جبرائیل سراغ زمین امد تا طین و خاک ادم را از زمین بردارد ، زمین از جبرائیل به عزت خدا قسم داد که از او بر ندارد ، خداوند به جبرائیل دستور داد برگردد ، خداوند میکائیل را فرستاد ، باز زمین لرزید و تضرع نمود ، میکائیل هم به دستور خدا بر گشت ، بار سوم خداوند ، اسرافیل را فرستاد ، تا از زمین خاک بردارد ، باز زمین تضرع نمود ، خداوند دستور داد و برگشت ، خداوند عزرائیل را فرستاد ، حضرت عزرائیل به زمین فرمود ، تضرع نکن ، خداوند به من دستوری داده و من آن را باید انجام دهم ، عزرائیل از زمین مقداری خاک از جاهای مختلف برداشت و سپس به موقف خودش برگشت .
وی در ادامه افزود : ذیل آیه اول سوره انسان « هَلْ أَتَىٰ عَلَى الْإِنْسَانِ حِينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْئًا مَذْكُورًا » در تفسیر امده است ، خداوند وقتی تصویر انسان را از خاک و اب خلق کرد « با خاک و اب مجسمه ای از انسان درست کرد » در بعضی از روایات ، امده که چهل سال انسان این گونه بود و ملائکه از خدا سوال می کردند ، این را برای چه خلق کرده ای ؟ در بعضی روایات امده ، شیطان هنوز معصیت نکرده بود و محافظ اسمان پنجم بود . شیطان مقام بالایی داشته و این درس است . بخاطر تکبر سقوط می کند . پس گفتیم ، شیطان نگهبان اسمان پنجم بود وقتی جسد انسان را دید ، گفت ، از چه خلق شده ای ؟ اگر تو از من بالاتر ، افریده شده باشی ، من از تو اطاعت نخواهم کرد .
وی گفت : در جلسه امروز امیرالمومنین علی ع به نفخ روح در جسد می پردازد « ثُمَّ نَفَخَ فِيهَا مِنْ رُوحِهِ فَمَثُلَتْ إِنْسَاناً ذَا أَذْهَانٍ يُجِيلُهَا وَ فِكَرٍ يَتَصَرَّفُ بِهَا وَ جَوَارِحَ يَخْتَدِمُهَا وَ أَدَوَاتٍ يُقَلِّبُهَا وَ مَعْرِفَةٍ يَفْرُقُ بِهَا بَيْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ وَ الْأَذْوَاقِ وَ الْمَشَامِّ وَ الْأَلْوَانِ وَ الْأَجْنَاسِ » در ان جسد از روح خود دمید و بصورت انسان در آمد ، با قوای ادراکی که انها را بکار ببرد ، اندیشه هایی که با ان در اشیاء تصرف کند ، اعضایی که در خدمت خودش باشد ، اعضایی مانند دست و پا را به حرکت در اورد ، بین حق و باطل را تشخیص بدهد ، مزه ها را تشخیص بدهد ، بوها را متوجه شود و جنس های گوناگون را از هم باز شناسد . « مَعْجُوناً بِطِينَةِ الْأَلْوَانِ الْمُخْتَلِفَةِ وَ الْأَشْبَاهِ الْمُؤْتَلِفَةِ وَ الْأَضْدَادِ الْمُتَعَادِيَةِ وَ الْأَخْلَاطِ الْمُتَبَايِنَةِ مِنَ الْحَرِّ وَ الْبَرْدِ وَ الْبَلَّةِ وَ الْجُمُودِ » معجون و ترکیبی از رنگ های مختلف ، مواد موافق ، نیروهای متضاد ، و اخلاطی متفاوت باهم ، از گرمی و سردی و رطوبت و خشکی
امام جمعه کاشان گفت : انچه مدّ نظر من هست که درباره ان صحبت کنیم ، نفخ روح است . در قران کریم دو تعبیر امده است ، که هر دو دلالت می کند که جسد صاحب روح شد
تعبیر اول : مانند سوره سجده ایه ٩ « نَفَخَ فِيهِ مِنْ رُوحِهِ » خدا در ان بدن از روح خود دمید ، یا بصورت متکلم وحده « نَفَخَتُ فِيهِ مِنْ رُوحِی »
تعبیر دوم : در ایه ١۴ سوره مومنون است « أَنْشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ » ما نطفه را تبدیل به خلقت دیگری کردیم . این بحث در المیزان جلد ١۵ امده است . وی گفت ، در رابطه با نفخ روح چند نکته را عرض می کنم .
نکته اول : ایت الله جوادی املی در شرح تفسیر سَلونی ، جلد یک صفحه ٧٩٣ به بعد می فرماید ، ما دو نفخ و دمیدن از سوی خدا داریم ، یکی باعث می شود روشن را خاموش کند و یکی خاموش را روشن کند . انچه روشن را خاموش می کند به ان نفخ صور اول می گوئیم ، که پایان عالم است ، وقتی خداوند اراده نمود که این عالم مادی تمام شود و حیات همه موجودات گرفته می شود حتی ملک الموت « إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا ، إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ » و انچه خاموش را روشن می کند ، به ان نفخ صور دوم می گوئیم . بعد از انکه ، هر مدت زمان خداوند اراده نمود که در برزخ بمانیم و بعد به عالم بعث برویم .
یکی از نگرانی های همه افراد این موقع است ، « سه زمان برای انسان ها مهم است ، زمان به دنیا امدن ، رفتن از دنیا و ورود به اخرت ، انبیاء الهی در این زمان ها خودشان را تحت اسم سلام خدا قرار می دهند ، وَسَلَامٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَيَوْمَ يَمُوتُ وَيَوْمَ يُبْعَثُ حَيًّا » . ایت الله جوادی می فرماید « نَفَخَتُ فِيهِ مِنْ رُوحِی » ، از نوع نفخ صور دوم است .
نکته دوم : در رابطه با روح نکات قابل توجهی در روایات امده است . امیرالمومنین علی ع حالات روح را این گونه بیان کرده اند « إنّ لِلجِسمِ سِتَّةَ أحوالٍ : الصِّحّةُ ، و المَرضُ ، و المَوتُ ، و الحَياةُ ، و النَّومُ ، و اليَقَظَةُ ، و كذلكَ الرُّوحُ ، فحياتُها عِلمُها ، و مَوتُها جَهلُها ، و مَرَضُها شَكُّها ، و صِحَّتُها يَقِينُها ، و نَومُها غَفلَتُها ، و يَقَظَتُها حِفظُها » برای جسم شش حالت است ، سلامتی ، بیماری ، مرده است ، زنده است ، خواب است و بیدار . برای روح هم شش حالت است ، زندگىِ روح ، دانش اوست و مرگش ، نادانى و جهل است ، بيمارى اش ، شكِّ او و سلامتش ، يقين او و خوابش ، غفلت او و بيدارى روح ، هشيارى می باشد .
وی با بیان خاطره ای گفت ، روزی جوان دانشجویی خدمت ایت الله مصباح ره امد و بر خلاف میل ایت الله مصباح ره دست و روی اقای مصباح را احترام نمود ، همگان تعجب کردند و علت را سوال کردند ؟ او گفت ، انچه برای من اتفاق افتاد برای شما هم اتفاق می افتاد همین تواضع و احترام را داشتید ، وی گفت ، در حرم مطهر امام رضا ع بودم « اما به عشق امام رضا نرفته بودم ، بیشتر برای دیدن بود ، به امام گفتم ، به همه چیز شک دارم ، خدا هست ، امام رضا ، معجزه هست یا نه ، به هیچ چیز یقین ندارم ، این همان بیماری روح است ، شک دارد » او ادامه داد ، در همین افکار بودم ، گفتم اگر تو امام هستی ، امروز به من کرامتی نشان بده ، از این شک بیرون می ایم . به امام رضا ع گفتم اگر امروز دو شاخه نبات به من دادی متوجه می شوم خدا هست ، تو هستی ، حرف های من را می شنوی و می توانی اجابت کنی و به همه چیز علم داری و متوجه می شوم خدایی هست که نیّت من را متوجه می شود . در همین احوال ، اقایی از درب حرم وارد شد که چند نفری اطراف او بودند ، و من در حال خروج از حرم بود ، یکی از اطرافیان ان اقا ، دو شاخه نبات به من داد و گفت ، این را ایت الله مصباح ره برای شما داده و می فرماید ، تویی که دعایت نزد امام مستجاب است ، برای ما هم دعا کن .
نکته سوم : استاد مطهری ره ، وقتی بحث بزرگی و بزرگواری روح را مطرح می کند ، قوّت روح را هم مطرح می کند ، و می فرماید چکار کنیم روح ما قوی شود و با روح قوی چه می توانیم انجام دهیم ؟ قران در سوره شمس می فرماید ، ما اختیار داریم و می توانیم روح الهی که در همه افراد « حتی نتانیاهو و ترامپ و شمر » وجود دارد و قران می فرماید « لقد کَرَّمنا بَنی ادم » . ما می توانیم روح الهی را پرورش دهیم و می توانیم روح الهی را زیر خروارها خاک دفن کنیم . قران در سوره شمس می فرماید « وَقَدۡ خَابَ مَن دَسَّىٰهَا » کسی که نفس را زیر غبار و خاک دفن کند ، خودش ضرر کرده است ، اما ، قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا ، اگر کسی روح را رشد و پرورش دهد و به مقامات عالی برسد و انسان را به نفس مطمئنه می رساند ،
نکته چهارم : امیرالمومنین علی ع مسیر رشد و پرورش روح را علم می داند . مقام معظم رهبری می فرماید ، بطور کلی مطالعه کتاب های مفید روح را پرورش می دهد و به مقام اطمینان برساند . ذکر هم می تواند روح را پرورش دهد ، مصادیق ذکر عبارتند از ،
اول ، نماز ، افتخار بالاتر از این نیست که انسان دعوت موذّن را اجابت کند ، دوازده دعوت خداوند را « دوازده بار در اذان و اقامه با حَیّ ما را دعوت می کنند » با شرکت در نماز جماعت جواب می دهیم . ذکر و نماز می تواند ما را به مقام اطمینان برساند « أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ » و نماز هم ذکر است « وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْرِی ». نماز جمعه همین ظرفیت را دارد « يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى ذِكْرِ اللهِ » در ذیل این ایه مفسران گفته اند ، ذکرالله در این ایه هم نماز است و هم خطبه ها .
دوم : بالاتر از این ها پیامبر ص است قران در ایه ١١ سوره طلاق می فرماید « ذِکْراً رَسُولًا » خداوند پیامبر ص را ذکر می نامد . در ایه ۴٣ سوره نحل امده « فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ » وقتی پیامبر ص ذکر شد ، به جای ذکر ، پیامبر ص را قرار دهید ، اهل ذکر می شوند اهل پیامبر ص .
سوم : قران هم از مصادیق ذکر است « إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ »
نکته پنجم : استاد مطهری ره می فرماید اگر روح قوی شود می تواند چندین کار را انجام دهد ، می تواند بر قوه وهم. و خیال مسلط شود . این که بعد از گفتن تکبیره الاحرام نماز روح ما متوجه نماز باشد ، باید روح خود را قوی کنیم . حتی روح قوی می تواند از بدن جدا شود . بعضی از عرفا گفته اند اگر کسی نتواند روح را از بدن خود جدا کند ، عارف نیست . ضمنا روح قوی می تواند ، جسم را به دنبال خود بکشاند ، امام صادق ع می فرماید « ما ضَعُفَ بَدَنٌ عمّا قَوِيَت علَيهِ النِّيَّةُ » هيچ بدنى در انجام آنچه نيّتِ بر آن قوى باشد ، ناتوان نيست . یک مصداق این طیّ الارض است . انسان به جایی می رسد ، كه روح بی نیاز از بدن می شود . و اصطلاحاً به ان خلع می گویند در کتاب زمزم عرفان ، ایت الله ری شهری می آورد : آشیخ علی اقا ، فرزند ایت الله بهجت می گوید ، حضرت آیت الله بهجت با نوه ی خودش در مشهد بود و تصمیم داشتند به مقبره گنبد سبز « مکانی است در یکی از میادین مشهد » بروند که نیم ساعت فاصله زمانی با مکانی که ایت الله بهجت بودند فاصله داشت ، آیت الله بهجت این مسافت را با نوه خودش پیاده رفتند و موقع برگشت نوه ایشان احساس خستگی نموده و گفتند با ماشین برویم ، آیت الله بهجت به نوه ی خودشان گفتند در نجف که بودیم آیه ای از قران را می خواندیم و مسیر را به سرعت طی می کردیم و تا به آیه اشاره نمودند با سه قدم به مقصد رسیدند و بخاطر عدم تحمل و طاقت این بچه به جهت طی نمودن سریع مسافت ، چند روز بیمار بود .