متن کامل خطبه اول نماز جمعه  : مورخ :  ١٩ / ١١ /  ١۴٠٣


امام جمعه کاشان  : توجه به فضل الهی یک برتری امت حضرت محمد مصطفی ص است . 

قبل از شروع خطبه نماز ، صلوات زوال را با هم می خوانیم ، 

اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ، وَمَوضِعِ الرِّسالَةِ ، وَمُخْتَلَفِ الْمَلائِکَةِ ، وَمَعْدِنِ الْعِلْمِ ، وَأَهْلِ بَیْتِ الْوَحْىِ . اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الْفُلْکِ الْجارِیَةِ فِى اللُّجَجِ الْغامِرَةِ ، یَأْمَنُ مَنْ رَکِبَها ، وَیَغْرَقُ مَنْ تَرَکَهَا ، الْمُتَقَدِّمُ لَهُمْ مارِقٌ ، وَالْمُتَأَخِّرُ عَنْهُمْ زاهِقٌ ، وَاللَّازِمُ لَهُمْ لاحِقٌ ، اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الْکَهْفِ الْحَصِینِ ، وَغِیاثِ الْمُضْطَرِّ الْمُسْتَکِینِ ، وَمَلْجَاَ الْهارِبِینَ، وَعِصْمَةِ الْمُعْتَصِمِینَ . اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلاةً کَثِیرَةً تَکُونُ لَهُمْ رِضاً ، وَ لِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ أَداءً وَقَضاءً بِحَوْلٍ مِنْکَ وَقُوَّةٍ یَا رَبَّ الْعالَمِینَ . اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الطَّیِّبِینَ الْأَبْرارِ الْأَخْیارِ ، الَّذِینَ أَوْجَبْتَ حُقُوقَهُمْ ، وَفَرَضْتَ طاعَتَهُمْ وَوِلایَتَهُمْ اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاعْمُرْ قَلْبِى بِطاعَتِکَ ، وَلَا تُخْزِنِى بِمَعْصِیَتِکَ ، وَارْزُقْنِى مُواساةَ مَنْ قَتَّرْتَ عَلَیْهِ مِنْ رِزْقِکَ ؛ بِما وَسَّعْتَ عَلَىَّ مِنْ فَضْلِکَ ، وَنَشَرْتَ عَلَىَّ مِنْ عَدْلِکَ ، وَأَحْیَیْتَنِى تَحْتَ ظِلِّکَ ، وَهٰذا شَهْرُ نَبِیِّکَ سَیِّدِ رُسُلِکَ شَعْبانُ الَّذِى حَفَفْتَهُ مِنْکَ بِالرَّحْمَةِ وَالرِّضْوانِ الَّذِى کانَ رَسُولُ اللّٰهِ صَلَّى اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ یَدْأَبُ فِى صِیامِهِ وَقِیامِهِ فِى لَیالِیهِ وَأَیَّامِهِ بُخُوعاً لَکَ فِى إِکْرامِهِ وَ إِعْظامِهِ إِلىٰ مَحَلِّ حِمامِهِ . اللّٰهُمَّ فَأَعِنَّا عَلَى الاسْتِنانِ بِسُنَّتِهِ فِیهِ، وَنَیْلِ الشَّفاعَةِ لَدَیْهِ . اللّٰهُمَّ وَاجْعَلْهُ لِى شَفِیعاً مُشَفَّعاً ، وَطَرِیقاً إِلَیْکَ مَهْیَعاً ، وَاجْعَلْنِى لَهُ مُتَّبِعاً حَتّىٰ أَلْقاکَ یَوْمَ الْقِیامَةِ عَنِّى راضِیاً ، وَعَنْ ذُنُوبِى غاضِیاً ، قَدْ أَوْجَبْتَ لِى مِنْکَ الرَّحْمَةَ وَالرِّضْوانَ، وَأَنْزَلْتَنِى دارَ الْقَرارِ وَمَحَلَّ الْأَخْیارِ . 


بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ 

  اَلْحَمْدُ وَ الثَّناءُ لِلّهِ رَبِّ العالَمین وَ الصَّلوۀ وَ السَّلامُ علي خَير خَلقِه و اَشرَف بَريته اَبی القاسِم مُصطَفی مُحَمَّد وَ علي اَهلِ بَيتِه الطيّبين الطّاهِرين سِیَّما بَقیّة اللّهِ فی الارضین وَ لَعْنَةُ اللّهِ عَلَي‌ أعْدآئِهِمْ أجْمَعينَ إلَي‌ يَوْمِ الدّين‌
 
در صد و چهلمین خطبه در کاشان مُکرَّم ، خود و شما سروران عزیز را به رعایت بیشتر تقوای الهی سفارش می کنم . « اُوصیکُم وَ نَفسیِ بِتَقوَی اللّه » . حرام را انجام ندهیم ، واجبات را ترک نکنیم واجبی نباشد که از ما ترک شود . مصداقاً محضر صحیفه سجادیه می رویم و در هشتاد و چهارمین جمله ، فراز دیگری از دعای بیستم صحیفه سجادیه دعای ( مَكَارِمِ الْأَخْلَاقِ وَ مَرْضِيِّ الْأَفْعَالِ ) را خدمت شما عرض می کنم :  « وَ اجْعَلْنِي مِنْ أَهْلِ السَّدَادِ ، وَ مِنْ أَدِلَّةِ الرَّشَادِ ، »  . خدایا من را از اهل سداد قرار بده ، این فراز را هفته قبل عرض کردم . « وَ مِنْ  الرَّشَادِ ، » و من را از هدایت کنندگان به خوبی ها قرار بده .  مرحوم سید علی خان کبیر در شرح این عبارت در جلد سوم ریاض السالکین می فرماید ، أَدِلَّةِ ، جمع دلیل و به معنای راهنما می باشد  .دَلّهُ عَلی الطَریق ، دلالت کرد او را به راه ، یعنی ، او را هدایت نمود و بعد ایشان می فرماید ، چون این مسیر هدایت نیاز به مرشد دارد لذا ما از خدا درخواست می کنیم که ما را هدایت کند و ضمناً همت ما بلند باشد و خودمان هادی باشیم ، دیگران را هدایت کنیم . روزی در مسجد فاطمیه قم بودم ، ایت الله بهجت ره وارد شد ، نگاه کردم ، ایشان این ذکر را می گفت « یَا هَادِیَ الْمُضِلِّین ». ای هدایت کننده کسی که راه را گم کرده است . ما این تعبیر را در وصف ائمه هدی در چند جا از زیارت جامعه کبیره داریم ، مثلاً  « السَّلام عَلَى الدُّعاةِ إلَى اللّهِ وَالأَدِلاّءِ عَلى مَرضاةِ اللّه » سلام بر داعیان الی الله ، دعوت کنندگان بسوی خدا ، دلالت کننده و راهنمایی کننده به مرضات الله . و یا « وَ أدِلّاَء على صِرَاطِهِ » دلالت می کنند ما را به صراط مستقیم . و یا « إِلَى اللَّهِ تَدْعُونَ وَ عَلَيْهِ تَدُلُّونَ » ائمه و دوازده امام ما را بسوی خدا می کنند و ما را بر خدا دلالت می کنند .

در زیارت آل یس ، مخصوصا ، این وصف را برای حضرت صاحب الامر داریم  « السَّلامُ عَلَيْكَ يَا حُجَّةَ اللّٰهِ وَدَلِيلَ إِرادَتِهِ » سلام بر تو ای حجت خدا و راهنمایان بندگان بسوی مقاصد و اراده الهی ، لذا روحانیت عزیز ، چه برادران و چه خواهران ، قدر خودشان را بدانند که مصداقی از أَدِلَّةِ الرَّشَادِ هستند . مردم را بسوی حق ، نیکی و بسوی خیر دلالت می کنند ، همین طور همه معلمان ، خصوصا مربیان پرورشی . در سفینه جلد هشت صفحه ۶٣٨ در ماده « هَدیَ » این روایت امده است . امام صادق ع می فرماید « إنَّ مُعَلِّمَ الخَيرِ يَستَغفِرُ لَهُ دَوابُّ الأرضِ ، و حِيتانُ البَحرِ ، و كُلُّ ذي رُوحٍ فِي الهَواءِ، و جَميعُ أهلِ السَّماءِ و الأرضِ » جنبندگان زمين و ماهيان دريا و هر جاندارى در هوا و همه اهل آسمان و زمين براى آموزگار خوبي ها آمرزش مى طلبند . این توصیه به تقوا در خطبه اول بود . 

حجت الاسلام حسینی افزود : بحث اصلی و محوری و مستمر ما در خطبه ها ، قران بود  ، که به ایه صد و بیست و دوم سوره بقره رسیدیم ، « يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ » ای بنی اسرائیل ، ای پیروان حضرت موسی کلیم ، بیاد اورید که من به شما نعمت دادم و بر عالمین فضیلت دادم . چند نکته کوتاه را از بزرگان از این آیه تقدیم می کنم . 

نکات آیه  :

نکته اول  : برادران و خواهران ، هر نعمتی که داریم انرا از خدا بدانیم . ایه می فرماید «  نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ »  مفسرین ذیل این ایه می فرمایند ، أَنْعَمْتُ با عَلَيْ امده است ، یعنی نعمت از بالا و از طرف خدا این نعمت امده است . قران در ایه ۵٣ سوره نحل می فرماید « وَمَا بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ.. » هر نعمتی شما دارید از خداوند است . همیشه باید شاکر نعمتی باشیم  که خدا به ما داده است

نکته دوم  : این ایه تکرار شده است . مشابه این ایه ، ایه ۴٧ سوره بقره است ، هیچ تغیری هم ندارد « يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ » . مرحوم طبرسی در مجمع البیان جلد یک صفحه ١٩٨ در می فرماید این تکرار برای این است که ، من و شما بر طاعت ربُّ العالمین اقبال کنیم . کدام ربّ ؟ همان رَبّی که این همه نعمت به ما داده است . 

نکته سوم  : ایت الله جوادی آملی در تسنیم جلد شش صفحه ٣٩٨ می فرماید ، خداوند در قران ، بعضی مواقع می فرماید به یاد خودِ من باشید « اُذْکُرُونی » بعضی مواقع می فرماید ، به یاد نعمت های من باشید . « اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ » . چه فرقی با هم دارد ؟ ایت الله جوادی می فرماید ، انسان های کامل و اوحدی که عبادت خود را فقط حُبًّ لِلّه انجام می دهند ، اگر بهشت و جهنمی هم نباشد باز عبادت خود را انجام می دهند . این افراد را خدا به « اُذْکُرُونی » دعوت می کند . اما کسانی که عبادتشان خائفانه است ، از روی ترس جهنم است و یا تاجرانه و از شوق برای بهشت است که هیچ کدام هم اشکالی ندارد و با قصد قربت است ، خداوند می فرماید «  اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ » .

نکته چهارم  : برادران و خواهران ، هر موقع به یاد خدا و یا نعمت خدا افتادیم ، بزرگان می فرمایند ، قبل از ان خدا به ما توجه نموده است و بعد از ان ما به یاد نعمت خدا افتادیم و بعد از ان خدا از ما تشکر می کند . پس خواهران و برادران هر موقع به یاد خدا ، نعمت های خدا ، به یادِ امام زمان ع ، به یاد حضرت علی اکبر ع و به یادِ شش ماهه امام حسین ع افتادید ، بدانید قبل از ان خدا به شما توجه نموده است و بعد شما خدا و یا ولیّ خدا را یاد کرده اید و بعد خدا شما را با یک پاداش یاد می کند . همیشه یادِ ما بین دو یادِ خداوند « توجه خدا و پاداش خدا » می باشد . ان پاداش ، اگر از دسته اول باشیم که عبادت ما حُبًّ لِلّه باشد ، می شود « اَذْکُرکُم » . ایه ١۵٢ سوره بقره « فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ » من را یاد کنید ، من خودم شما را یاد می کنم « أنا جَلِيسُ مَن ذَكَرَني » از این بالاتر چه می خواهیم . « اَنا جَلِيسُ مَن ذَكَرَني » . هر موقع شما مناجات شعبانیه و دعای کمیل بخوانید ، خدا می فرماید من کنار شما و همنشین شما هستم . این پاداش است . و اگر از دسته دوم باشیم ، نعمت خداوند را یاد کنیم ، پاداش خداوند این است که خداوند نعمت خود را بر ما زیاد می کند  « لَأَزيدَنَّكُم » 

نکته پنجم  : یاد خدا هم باید موقع شادی و هم موقع خوف و ترس باشد . در همه حال باید یاد خدا باشیم قران در ایه ٣٧ سوره نور می فرماید « رِجَالٌ لَا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ » انسان هایی وجود دارند که تجارت و داد و ستد باعث نمی شود یاد خدا را فراموش کنند ، در بازار ، در مغازه ، پزشک در مطب ، مهندسین در کار ، خانم خانه دار موقع وظیفه خانه داری ، توجه به خدا انان قطع نمی شود . من در منازل ،  دیده ام که خانم خانه دار روبروی محل ظرف شویی ، برچسب یا مهدی را زده است . این توجه می اورد . « رِجَالٌ لَا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ ... » هیچ چیز انان را از یاد خدا غافل نمی کند . شبِ عروسی و داماد فرزندش  ، متوجه خداوند است . داماد و عروس هم همینطور . در ان شب ، داماد و عروس این دعا را از امام باقر ع « اَللَّهُمَّ وَ بِاَمانَتِکَ اَخَذْتُها » خدایا این همسر را به امانتِ از تو گرفتم . یاد خدا در شب اول عروسی . از انطرف وقتی مصیبتی اتفاق بیفتد ، جنگی روی بدهد ، فرزندش بیمار شود ، باز یاد خدا را فراموش نمی کند . قران در ایه ۴۵رسوره انفال می فرماید « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا ... » اگر گروهی به شما حمله کردند ثابت قدم باشید و زیاد به یاد خدا باشید . ایت الله حائری شیرازی ره در جلسه ای با ذکر خاطره ای فرمودند ، من در زمان شاه ، در زندان شهربانی بودم ، از تماس های خانواده ، سایر زندانیان متوجه شدند که فرزند من بیمار است ، یک لحظه با خود گفتم ای کاش منزل بودم و برای طبابت فرزندم کمک می کردم ، پاسبان و نگهبان ما ، من را متوجه خدا کرد ، وقتی پاسبان متوجه این حرف من شد به من گفت ، اگر تو بودی بهتر شفا می گرفت . من احساس کردم از خدا غافل شدم . مومن در همه حال متوجه خداوند است . 

نکته ششم  :  بحث شده است ، این نعمتی که فرمود « أَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ » آیا بنی اسرائیل بر همه عالمیان از اول تا اخر برتر هستند یا فقط در مقطع زمانی خودشان . هر دو احتمال را بزرگان ذکر کرده اند . فرموده اند از لحاظ کثرت انبیاء و تعداد پیامبرانی که در بنی اسرائیل مبعوث شده اند و این که همه پیامبران از بنی اسرائیل بوده اند ، یک تفضیل نفسی بر تمام عالمیان است ولی با توجه به ایه ١۶۴ سوره نسا که قران می فرماید « ... رُسُلًا لَمْ نَقْصُصْهُمْ عَلَيْكَ ... » ما قصه و داستان بسیاری از انبیاء را نگفته ایم ، از ١٢۴ هزار پیامبر فقط نام بیست و هفت نبی در قران امده است . گفته اند با توجه به رُسُلی که قصه انها ذکر نشده است می تواند ان تفضیل نسبی باشد . یعنی در عصر خودشان بر همه فضیلت دارند .

نکته هفتم  : این نکته را برای اهل دقت و توجه عرض می کنم ، ایت الله جوادی ذیل ایه ۴٧ سوره بقره در تسنیم جلد چهار می فرماید ، وقتی خدا می خواهد برتری  بنی اسرائیل را بکار ببرد ،  فعل فَضَّلْتُكُمْ ، باب تفضیل را بکار می برد . « وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ » . اما وقتی می خواهد پیامبر ص و مومنین را بکار ببرد ، از کلمه فَضل استفاده می کند . فرق این ها چیست ؟  قبلش مثالی عرض می کنم . فرض کنید انگشتری را رهبر معظم انقلاب به حقیر هدیه کند ، یک وقت من به انگشتر نگاه می کنم و می گویم عجب انگشتری نصیب من شده است  و یک وقت به هدیه کننده نگاه می کنم ، و می گویم ، چه لطفی رهبر معظم به من نمود . ایت الله جوادی املی می فرماید ، تفضیل ، یعنی بنی اسرائیل نعمت را نگاه می کند ، اما برای امّت پیامبر ص و خصوصا بعثت ، خداوند کلمه فضل الهی را بکار می برد ، و می فرماید ، نگاه کن چه کسی ، به تو تفضّل کرد ، فضل الهی را ببین . قران در ایه ۵٨ سوره یونس می فرماید « قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَٰلِكَ فَلْيَفْرَحُوا..... » باید به فضل الهی ، انعام و عطیه دادن الهی خوشحال باشیم ، خدایا تو به من این نعمت ها را به من داده ای . نعمت ها مهم است ، ولی امت اسلامی به فضل الهی نگاه می کند و بنی اسرائیل به ان عطیه نگاه می کند و این یک برتری بر امت حضرت محمد مصطفی ص  است . 

خدایا : ما را قدردان نعمت قران ، نعمت چهارده معصوم ، نعمت انقلاب اسلامی ، نعمت امام زمان ، نعمت ولایت فقیه و نعمت شهدا ، ازادگان و جانبازان عزیز و همه خوبان و مفاخرمان قرار بده 

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ :

إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ ،  فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ ،  إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ
 ‏